Na zapadu Srbije, u jednoj od dve najveće okuke koje reka Drina pravi, ugnezdila se planina Tara. Reka ju je okružila s’ tri strane i probila klisuru duboku do hiljadu metara. Strme padine obrasle gustim šumama učinile su je gotovo nepristupačnom. Jugoistočna strana, koja se preko prevoja Šargan naslanja na Zlatibor, neznatno je prohodnija. Zaboravljena od vremena i ljudi dugo vremena, Tara je sačuvala bogato nasleđe iz perioda koji je prethodno poslednjem ledenom dobu. Na Tari se može naći veći broj endemskih vrsta, Nikolićeva kandilka, Pančićeva cicerbita, monaški pucavac, derventski različak, i svakako najpoznatija Pančićeva omorika.
Mozaik ekosistema na Tari čine brojne šumske, stenske, tresavske i livadske zajednice
Biljni i životinjski svet na Tari brojniji je i raznovrsniji nego na drugim planinama. Suri orao je uobičajeni ukras neba, mrki medved, najkrupniji sisar Balkana, bezbrižno se kupa u Zaovinskom jezeru, a u dubini šume šepuri se veliki tetreb. Simbol faune beskičmenjaka Tare svakako je Pančićev skakavac, starosedelac ove planine još iz doba pliocena (pre poslednjeg ledenog doba). Naš čuveni botaničar Josif Pančić pronašao je ovu vrstu 1881. godine. Mali insekt velikog imena ne leti, jer su mu krila potpuno zakržljala. Skakuće po šumama crnog bora i crnjuše, a javlja se u zelenoj, mrkoj, sivkastoj i riđoj boji. Od 1981. godine 19.200 hektara površine Tare zaštićeno je kao nacionalni park. Od toga je dve trećine pod šumom, najčešće mešovitim zajednicama jele, bukve i smrče.
Hajdučki dom
Tara je poslednji ogranak Dinarida ili zabršni deo Starovlaške visije. Njenu jednoličnost narušavaju pojedinačni visovi, koji se izdižu do 1.600 metara, kao i kanjoni koji se usecaju duboko u planine. Pored Drine, koja zaobilazi zapadnu stranu Tare, ovim krajem protiču i Rača, Beli Rzav, Brusnica i Derventa, s kanjonima dubokim do 700 metara. Zastupljene su i pećine (najpoznatije su Perućačka i Topla peć na Zvezdi), uvale, vrtače, zvekare i tesnaci.
Na zaravnjenom vrhu Tare zborovali su hajduci, pa je nazvan Zborište. Nenajavljeni gosti odatle su se mogli lako uočiti. Za lepog vremena s vrha Tare vidi se i Durmitor, a kad je vidljivost izuzetna, kažu da se vidi čak i toranj na Avali. Ispod vrha je selo Zaovine, a pored njega veliko veštačko jezero. Vode jezera pokreću turbine reverzibilne hidrocentrale Bajina Bašta.
S visa se i u budućnost bolje vidi
Svojevremeno su proroci iz Kremne, Miloš i Mitar Tarabić, rekli: „Kad Drina kod Bajine Bašte bude premošćena na dva mjesta i kad potekne uz Taru, a u istom danu se poklope Veliki petak i Đurđevan, tih godina će nastupati nekakav velikački belaj“.
Sto godina kasnije Drina je pregrađena na dva mesta, a voda iz akumulacionog jezera potekla je uz Taru i napunila Zaovinsko jezero. Godine 1983. u proročanstvu pomenuti crkveni praznici su se poklopili, a prethodna Jugoslavija polako je krenula u sunovrat…
Naselje Kremna nalazi se na suprotnoj strani Tare, na prevoju Šargan. Zaseok Tarabića ušuškao se u uvali pored puta koji je od Kremne vijuga ka Tari. Kuća u kojoj su živeli Mitar i Miloš još postoji, iako je izgubila ka autentičnosti.
Skoro vertikalne litice kanjona Drine potpuno su obrasle vegetacijom, što kanjonu daje poseban šarm, a reci divan tirkizni ton.
Ko bi Tari odoleo
U planinu vode četiri puta – tri od Bajine Bašte ka Predovom krstu, Mitrovcu i Kaluđerskim barama, a jedan od Šargana do Kaluđerskih bara. Putovanje od Bajine Bašte do Mitrovca u zimskom periodu svojevrsna je avantura. Put vodi pored modrozelene vode Drine do brane na Perućcu. Tu, na najstrmijoj strani planine, izgrađen je put koji nebrojenim serpentinama savlađuje uspon od oko 900 metara. Pogled s kote 1.080 na savladan put i jezero u podnožju Tare nezaboravan je, ali izaziva vrtoglavicu.
Na Mitrovcu se nalazi nekoliko paviljona i koliba Centra dečijeg letovališta i oporavilišta iz Beograda, Lovački dom i upravna zgrada Nacionalnog parka. Visoka osunčanost, prijatna klima i vazduh ispunjen mirisom četinara ovo mesto čine idealnim za odmor zdrave i oporavak bolesne dece.
Od Mitrovca do Kaluđerskih bara vodi put, ali je on zimi najčešće neprohodan. U Kaluđerskim barama nalazi se turistički centar s hotelima Omorika, Beli bor i Javor.
Put od Perućca kanjonom reke Dervente vodi do Predovog krsta, gde se nalaze planinarska kuća i lovački dom. Bilješka stena je jedan od najlepših delova Tare. S tog vidikovca obraslog omorikama pruža se nezaboravan pogled na jezero Perućac. Pored vidikovca se nalazi mala brvnara koji je Petar Lalović koristio u filmu „Ptice koje ne polete“. U rezervatu Bilješka stena rastu samonikle omorike. Te graciozne lepotice niču, stasaju i s vremenom se survaju niz strmu padinu ka Drini.
U delu planine koji nije zaštićen razvijen je zimski, zdravstveno-rekreativni i lovno-ribolovni turizam. U okolini Mitrovca i Kaluđerskih bara ima dobrih smučarskih terena. Nacionalni park organizuje lov na divlje svinje, divokoze i srndaće. Ribolov se organizuje u jezerima Spajići, Zaovine i Perućac. Planinarima su obezbeđeni vodiči, mape, markirane staze i smeštaj u planinarskom domu Predov krst.
3. KOMENTARI